Polisiklik aromatik hidrokarbonlar ısınmada kullanılan kömür ve doğal gaz gibi maddelerin, çöp ve petrolün tamamlanmayan yanmaları sırasında oluşan, tütün türevi maddelerde ve ızgara üzerinde kızarmış etlerde bulunan bir grup kimyasal maddelerdir. Polisiklik aromatik hidrokarbonlar genellikle iki veya ikiden fazla bileşik içermektedir. Doğada karışık şekillerde bulunurlar ve saf şekilde bulunan polisiklik aromatik hidrokarbonlar renksiz, açık sarımsı renklerde bulunurlar. Günümüzde birçok polisiklik aromatik hidrokarbonlar sanayi sektöründe ve tıp gibi birçok alanda kullanılmaktadır.
Sadece canlılara zarar vermekle kalmayıp çevreye de zarar veren polisiklik aromatik hidrokarbonların birçok kaynağı bulunmaktadır. Bunlara odun ve kozalak üzerinde pişirilen et, pişirme esnasında ortaya çıkan duman, tütün türevi maddelerde ve dumanlarında yoğun miktarda bulunmaktadır. Petroller, volkanlar ve asfalt da polisiklik aromatik hidrokarbonların kaynakları arasında yer almaktadır.
Polisiklik aromatik hidrokarbonlar odun ve kozalak üzerinde tam pişirilmeyen etlerin yenmesi ve pişirme esnasında ortaya çıkan dumanın solunması ile insan vücuduna giriş yapmaktadır. Bu şekilde hem sindirim hem de solunum yoluyla vücuda alınmaktadır. Aynı zamanda tütün türevi maddelerin dumanı içerisindeki polisiklik aromatik hidrokarbonlar akciğer kanseri için temel etkenlerden birisidir. Tütün dumanı içerisindeki polisiklik aromatik hidrokarbonlar sadece akciğer kanseri değil ağız, ses telleri, yemek borusu ve idrar torbası tümörleri için de risk teşkil etmektedir. Sindirim ve solunum sistemi dışında bir de temas yolu ile insan vücuduna zarar vermektedir. Bu da toprak ile kontamine olan polsiklik aromatik hidrokarbonlar ile gerçekleşmektedir.
Polisiklik aromatik hidrokarbonlardan korunmak için tütün türevi madde kullanımını bırakmak, ısınmada kullanılan kömür, doğal gaz ve odun gibi maddelerin dumanından (is) uzak durmak, belediyeye ait atık suların merkezinden uzak durmak, tam pişmeyen etleri yememek polisiklik aromatik hidrokarbonlardan korunmak için yapılabilecekler arasında yer almaktadır.
Kaynak:
https://acikders.ankara.edu.tr/ ders notlarından faydalanılmıştır.