Dünya üzerindeki canlılar, birbirleri ve doğa ile etkileşim halindedir ve bu etkileşimleri ekosistemin temel taşları arasında yer alırlar. Ekosistemde var olan işleyiş doğal kaynakların düzenli bir şekilde kullanılmasını sağlar ve insanoğlu için de hayati öneme sahiptir. Fakat son yüzyılda dünyayı etkisi altına alan ve çok hızlı ilerleme kat eden endüstrileşme yüzünden çevresel değişimler, biyolojik çeşitliliği tehdit edilmesi ve ekosistem dengesinin bozulması gibi sorunlar ortaya çıkmıştır.
Biyoçeşitlilik Nedir, Biyoçeşitlilik Neden Hayati Öneme Sahiptir?
Biyoçeşitlilik nedir, biyoçeşitlilik neden hayati öneme sahiptir sorularına elimizden geldiği kadar kısa ve açıklayıcı biçimde cevap vermeye çalışacağız. Biyoçeşitlilik aslında kelime olarak biyolojik çeşitliliğin kısaltılması ve birleştirilmesidir. Biyolojik çeşitlilik, yaşamın çeşitliliği anlamına gelir. Biyoçeşitlilik incelenirken genetik, tür ve ekosistem bazlarında incelenir. Genetik çeşitlilik bir tür içindeki gen havuzunun zenginliğini ifade eder. Bu zenginliğin az veya çok olmasının kendi içerisinde artı ve eksileri bulunur. Tür çeşitliliği ise farklı türlerin ekosistem havuzu içerinde ne kadar var olduğunu ve aralarındaki ilişkilerini içerir. Bu çeşitlilikler ekosistemin işlevselliği, direnci ve adaptasyon kapasitesi açısından kritik bir öneme sahiptir.
Biyoçeşitliliğin sağladığı birçok fayda vardır. Örnek vermek gerekirse tarımsal çeşitlilikte biyoçeşitliliğin çok olması farklı bitki ve hayvan türlerinin tarım ürünlerinin verimliliğini artırmasına ve zararlarının kontrol edilmesine olanak sağlar. Başka bir örnek vermek gerekirse hava, bitki ve su kalitesi arasındaki ilişkiden bahsedebiliriz. Bitki çeşitliliği fazla olursa atmosferik karbondioksit seviyesi düşer ve hava kalitesini artar. Bitki çeşitliliğinin fazla olması toprak erozyonunu önler ve su döngüsünü düzenleyerek su kalitesini artırır.
Biyoçeşitliliğin insanlar için ekonomik faydaları göz ardı edilemez. İnsanlar biyoçeşitlilik üzerinden doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımıyla ekonomik fırsatları kullanmaktadır. Doğal ürünlerin ticareti de ekonomik faydalara dahil edilmektedir.
Ekosistemlerde Denge ve Sürdürülebilirlik
Ekosistemlerde denge, farklı organizmalar ve canlıların arasındaki ilişkilerle doğal süreçlerin korunması ile sağlanır. Her bir tür, ekosistem üzerinde belirli bir rol oynar. her bir tür diğer türlerle etkileşim halindedir. Örnekler verecek olursak; yırtıcılar av popülasyonlarını kontrol altına alırken, bitkiler oksijen üretir ve toprak erozyonuna engel olur. Bu etkileşimler ekosistemin sağlıklı kalmasını ve bir denge içerisinde olmasını sağlar.
Biyolojik çeşitliliğin azalması ekosistem dengesini bozar ve ekosistem düzenini tehdit eder. Bir türün yok olma eşiğine gelmesi, türün etkileşimde olduğu diğer türleri de tehlikeye atabilir. Örneğin, bir türün yok olması ile birlikte besin zinciri bozulabilir ve diğer tür popülasyonları üzerinde domino etkisi yaratabilir.
Ekosistemlerdeki dengeyi korumanın ve sürdürülebilirliği sağlamanın anahtarı, biyolojik çeşitliliği korumak ve doğal kaynakları sürdürülebilir bir şekilde kullanmaktır. Koruma alanlarının oluşturulması, habitat restorasyonu, biyolojik göç yollarının korunması ve tarım uygulamalarının sürdürülebilir hale getirilmesi gibi önlemler alınabilir.
İçinde yaşadığımız dünya insanlarda olduğu gibi bir ömre sahiptir. Dünyanın uzun yıllardır ayakta kalması daha bir o kadar da ayakta kalacağı anlamına gelmez. Dünyanın ömrünü en çok insanlar ve insanların faaliyetleri çalmaktadır. Dünyayı bizden sonra gelecek insanlara temiz ve yaşanabilir halde bırakmak tamamen bizim elimizdedir. Dünyada yaşanan aksaklıklara çözüm üretmek ve oluşabilecek yeni aksaklıklara önlem almak biz insanların görevidir.