Araba Sevdası Kitap Özeti:
Üsküdar Bağlarbaşı yolundan Çamlıca’ya giderken yol üzerinde Çamlıca Parkı vardır. Çamlıca Parkı eskiden çok yoğundur, zamanla popülerliğini kaybetmiştir.
Bihruz Bey eski vezirlerden, hayatta olmayan bir paşanın oğludur. Babasının işi nedeniyle on altı yaşına kadar mektebe gidememiştir. Babası, Bihruz’u Bab-ı Ali kalemine yerleştirmiştir. Yabancı dil öğrenmesi için özel hocaları vardır. Bihruz şımartılarak büyümüştür. Kaleme gitmediği günler berbere, terziye, ayakkabıcıya gider; sabahlara kadar haylaz haylaz dolaşır. Hayalleri alafranga beyler gibi araba kullanmak, onlardan daha süslü giyinmek, Beyoğlu’ndaki esnaflarla Fransızca konuşmaktır. Bihruz Bey kışları Süleymaniye’deki konakta, yazları Küçükçekmece’de köşkte yaşar.
Görsel: Ren Kitap - Bağlantı
Babası ölünce yirmi sekiz bin liralık mirasa konmuştur. Eğlence hayatına para yetiremez. Fransızca hocası hariç diğer hocaları Bihruz’a ders vermeyi bırakır. Kısa zamanda para biter; az gelirli dükkanlar, mağazalar, yazlık ve kışlık evleri kalır.
Bihruz köşke taşınınca Çamlıca Parkı’na gitmeye başlar. Bir gün parkta güzel bir arabanın parka geldiğini görür, arabayı gözler, içindekileri zengin ve alafranga zanneder; yirmi beş yaşlarında süslü bir kız ve yaşlı bir kadının indiğini görür. Genç olanın adı Periveş’tir. Bihruz Periveş’e sardalya çiçeği verir, Periveş umursamaz ve yanındaki yaşlı kadına gelecek Cuma yine gelelim, der. Bihruz kendine randevu verdiğini zanneder ve saat kaçta diye sorar. Kadınlar gider, Bihruz kadınları takip etmek ister ama heyecandan birkaç kişiye çarpar.
Periveş Hanım orta halli bir aileye mensuptur. O gün parka araba tutup gelmişlerdir. Yani Bihruz’un sandığı gibi zengin değildir.
Bihruz Periveş’e mektup yazmaya karar verir. Ona sitem edip fikrini soracaktır. Gelecek Cuma parkta bekleyip mektubu verecektir. Bihruz iki kitaptan yararlanarak kıza mektup yazar; onu sevdiğini söyler, karşılık vermesini ister. Pazar gününe de randevu verir.
Perşembe günü evin çalışanı Mişel Bihruz’a bir mektup getirir. Mektup Beyoğlu’ndaki araba firmasının sahibinin komisyoncusundan gelmiştir. Mektupta satın aldığı arabanın taksiti istenir, ödenmezse haczedileceği yazılıdır.
Bihruz Cuma günü parka gider. Sevdiğini kiralık bir arabada görür, yanında iki kadın daha vardır. Bihruz heyecanlıdır, toplum içinde abes hareketlerde bulunur. Kadınlar, kıyafetleri park için uygun olmadığından parkın etrafında dönüp dururlar. Bihruz kapıya çıkar, tekrar gelmelerini bekler. Araba gelince yanında koşmaya başlar, mektubu uzatır, kadınlar gülmeye başlar, Periveş mektubu alır, etraftakiler Bihruz’a güler.
Bihruz Pazar günü buluşma yerine gider ama sevdiği gelmez. Bihruz eve döner, üzülür, düşüncelere dalar. Oysa ki kadınlar o mektubu okumamıştır daha doğrusu Bihruz’un süslü yazısını okuyamamıştır. İçindeki çiçekten ve kâğıdın güzel kokusundan bahsedilmiş ve mektup yol üzerinde bir mezarlığa fırlatılmıştır.
Bihruz yanlış bir şey yazdığını düşünerek mektubun müsveddesini tekrar okur. Mektuptaki bersiye kelimesinin anlamını araştırır ve esmer yüzlü anlamına geldiğini öğrenir. Bihruz yanlış kelime kullandığı için kabahati kendinde bulur, özür mektubu yazar. Bihruz iki ay parklarda, bahçelerde mesire alanlarında gezer ama sevdiğiyle hiç karşılaşamaz.
Mösyö Kondosaki’den Bihruz’a yeni icra mektubu gelir, borcun ödenmesini ister, aksi taktirde arabayı ve atları alacaktır.
Bihruz Pazar günü Fenerbahçe’ye gider, Keşfi’yle karşılaşır. Keşfi Bihruz’a Periveş’in öldüğünü söyler. Keşfi çok yalan söyler, Periveş’in öldüğünü söylemesi de yalandır. Bihruz aşk acısından perişan hale gelir, gece uyuyamaz, Periveş rüyasına girer, halsizleşir, başı ağrır.
Bihruz kendini toplayınca işe gider, vapuru kaçırır, kaçırdığı vapurda Periveş’i görür, şok geçirir. Bihruz kayık kiralar ama vapura yetişemez. Bihruz daireye gider Keşfi’de oradadır, neden yalan söylediğini sorunca Keşfi yine yalan söyleyerek onun bir tane ablası olduğunu, ona benzettiğini söyler. Bihruz tekrar hüzne kapılır.
Bihruz Periveş’in mezarını bulmak ister. Mösyö Piyer’den mektup yazmasını ister, mektubu okuyup okuyup ağlayacaktır.
Bihruz’un atlarına ve arabasına haciz gelir, parayı vermesi için üç gün müsaade ederler. Bihruz’un arabacısı Andon arabayı tamir ettirmek için fabrikaya gidince arabaya el koymuşlardır. Bihruz atların yıprandığını, arabanın eskidiğini, sonbaharın geldiğini, sevdiği öldüğü için gezmek istemediğini düşününce bu durum işine gelir. Andon’u işten çıkarır.
Bihruz sakin, mütevazı bir hayat geçirmeye başlar; süsüne püsüne önem vermez. Gece yarılarına kadar tek başına kırlarda gezer. Güneşin doğuş ve batışını seyretmekten zevk alır.
Ramazan gelince Bihruz namaza ve oruca başlar. Bir gün Şehzadebaşı’nda Beyazıt Meydanı’nda kalabalığın içinde yürürken iki terbiyesiz erkeğin bir at arabasındaki iki kadına laf attığını, kadınların da adamlara karşılık verdiğini görür. Bihruz biraz daha önde olsa arabada Periveş’in olduğunu görecektir ama göremez.
Mösyö Piyer Bihruz’a bir aşk kitabı getirir. 5-6 saat okurlar, Mösyö yatmaya gider. Bihruz uyumaz, sabaha kadar kitabı bitirir. Kitap kötü sonla bitince Bihruz kitabın etkisinde kalır, çok üzülür. Dadı Kalfa Bihruz’un odasına girince Bihruz kötü durumdadır, dadı Bihruz’u yatırır. Bihruz uyanınca Çamlıca Parkı’na gitmeye karar verir, oraya gidip içlenecektir. Direklerarası’na giderken iki kadın görür, ikili Periveş ve başka bir kadındır. Bihruz Keşfi’nin söylediği yalandan ötürü Periveş’i Periveş’in ablası zanneder. İkiliyi takip eder, sakin bir yerde onları durdurur, Periveş’in mezarını soracaktır.
Bihruz yüzlerine bakmadan konuşur, kardeşini sevdiğini söyler, mezarının yerini sorar, Periveş kendisinden bahsettiğini anlar ve Bihruz’dan kafasını kaldırmasını ister, Bihruz kafasını kaldırır, Periveş kız kardeşinin olmadığını, sevdiğinin kendisi olduğunu söyler. Bihruz’un tüm duyguları karışır, kendisinden geçer, yanından bir araba geçince kendine gelir. Periveş’in yanındaki kadın Bihruz’dan peşlerini bırakmasını ister, Bihruz lando geldi deyip ters yönde yürür, kadınlar “Deli mi ne?” der.
Kaynak:
EKREM, Recaizade Mahmud (2018). Araba Sevdası. İstanbul: Ren Kitap
Görsel: Recaizade Mahmud Ekrem - Bağlantı